Η ΛΥΓΕΡΗ, ΕΘΝΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ, Πειραματική Σκηνή Νέων Δημιουργών- 16/11/2024.
Την Λυγερή του Ανδρέα Καρκαβίτσα, που ανέβηκε πρόσφατα σε σκηνοθεσία Ειρήνης Λαμπρινοπούλου και διασκευή Ειρήνης Μουντράκη, παρακολούθησα στο ΡΕΞ, σκηνή Κατίνα Παξινού.
Η δημοφιλία της "Φόνισσας" της Εύας Νάθενα στο σινεμά, έδειξε ότι τα έργα του patrimoine, της εθνικής παράδοσης, είναι καλός αγωγός της επιθυμίας του κοινού να δει στέρεη, κλασική λογοτεχνία, και των θεατρανθρώπων (...) να του την προσφέρουν ξαναδουλεμένη και δη, όπως είναι η τάση, ενίοτε, επί το φεμινιστικότερον.
Η Λυγερή, έργο του τέλους του 19ου αιώνα, (1896), είναι θα 'λεγε κανείς κάτι ανάμεσα σε Έμμα Μποβαρύ του Γκυστάβ Φλωμπέρ -ως προς τη βαρεμάρα και το αδιέξοδο του γάμου της ηρωίδας- και Κατερίνας από την "Στρίγκλα που έγινε αρνάκι" του Σαίξπηρ. Είναι έξοχο ψυχογράφημα των γυναικών, και πικρή αποτύπωση της εποχής και των ηθών.
Η διεισδυτική πένα του Ανδρέα Καρκαβίτσα που συνέγραψε την Λυγερή, δεν μένει στην ηθογραφία, αυτό θα τον αδικούσε, παρά το ύφος και τις περιγραφές του βιβλίου του. Είναι η εξιστόρηση με χιούμορ, ειρωνεία, πάθος και καλοκρυμμένο πνεύμα κριτικής των ηθών μιας επαρχιακής κωμόπολης. Η ηρωίδα του η "Λυγερή", κατά κόσμον Ανθή Στριμμένου και ο αδιέξοδος έρωτάς την για έναν ωραίο πλην πτωχό νέο, καθώς κι ο γάμος της με συνοικέσιο με έναν πεζό και τραχύ στους τρόπους έμπορο, τον Νικολό, είναι το κύριο θέμα. Γύρω από αυτό τον πυρήνα πλέκεται ένα γαϊτανάκι σχέσεων, συγγενών, συγχωριανών, πατρικής και ανδρικής εξουσίας, μάχης για το "καλό όνομα" και την "τιμή". Αυτούς τους μαιάνδρους διασχίζει η Ανθή στην πορεία της προς την ωριμότητα από κοπέλα νεαρή σε γυναίκα και μάνα και σύζυγος, με αγώνες πολλούς και δύσκολους.
Είναι τεράστια η εντιμότητα του Καρκαβίτσα στην προσπάθειά του να περιγράψει τον λαβύρινθο των γυναικείων σκέψεων, των σχέσεων εξουσίας στις οποίες καλείται να υπακούσει και των εντολών που καλείται να εσωτερικεύσει βρίσκοντας ή όχι, εντέλει τη γαλήνη. Είναι εντυπωσιακό το πώς προσεγγίζει και αναλύει την γυναικεία ψυχή -όσο του έχει αποκαλυφθεί από αυτήν- η ανδρική πένα. Παρά τον συγκρουσιακό συχνά χαρακτήρα των σχέσεων των φύλων, σε επίπεδο λογοτεχνίας, πρέπει να παραδεχτεί κανείς ότι η ανδρική παρατηρητικότητα έχει κάνει μερικά θαύματα.
Πέραν αυτού, και στο θέμα της παράστασης, είναι ενδιαφέρον το στοίχημα με την παράδοση και την μεταφορά κειμένων στο θέατρο, δεν είναι η Λυγερή η πρώτη φορά βεβαίως που συμβαίνει κάτι τέτοιο, και ίσως θυμόμαστε τι έγινε με την επαναφορά του "Γιούγκερμαν" στην επικαιρότητα. Να πούμε λοιπόν ότι η διασκευή της Ειρήνης Μουντράκη είναι πολύ ενδιαφέρουσα, ποιητική και ειλικρινής, και η σκηνοθετική ματιά, αντί της ηθογραφίας, πέρασε σε μια χοροθεατρικού τύπου κοινωνική κριτική, με άνεση και γνώση. Η σκηνή δε, στρωμένη με πέταλα λουλουδιών, πέραν του συσχετισμού με το κείμενο και την διασκευή ως προς το πανηγύρι και τα γαρύφαλλα στη λαϊκή ορχήστρα, δεν μπόρεσε παρά να συσχετιστεί και με τα "Nelken" ("Γαρύφαλλα", 1982) της Πίνα Μπάους.
Το πανηγύρι του χωριού φλέρταρε λιγάκι με κινηματογραφική κιτς μετα-ηθογραφία (επιτρέψτε μου τον όρο), με πειστικό σύμμαχο το "έκο" του μικροφώνου, η υποτακτική ζωή των γυναικών στηλιτεύθηκε χωρίς να προδοθεί το κείμενο, που προς το τέλος του (spoiler alert) ερμηνεύθηκε παρά ακολουθήθηκε, αλλά αυτό είναι και το ζητούμενο σε μια νέα παρουσίαση.
Οι ηθοποιοί της παράστασης εξαιρετικοί όλοι τους, οι δύο αντίζηλες "Ανθή" και "Βασιλική", Δανάη Φιλίδου και Δάφνη Δρακοπούλου αντίστοιχα, χάρμα οφθαλμών, είχαν νιώσει τους ρόλους τους και χειρίστηκαν το υλικό στο έπακρο, οι Θάνος Τριανταφύλλου και Κωνσταντίνος Σεβδαλής, ως "Γιωργής" και "Νικολός" εξαιρετικοί, ο Θ. Τριανταφύλλου ως νεαρός "καρολλόγος", αυθόρμητος και συναισθηματικός, βρέθηκε να παίζει έναν χαρακτήρα που ήταν λες και φτιάχτηκε για εκείνον. Η Μαρία Τσιμά και ο Βασίλης Καραμπούλας, ως γονείς της "Ανθής" ισορρόπησαν θαυμάσια το χιούμορ και τη "συνήθεια" της ζωής τους, σαν μια πραγματική τραμπάλα ενός ζευγαριού. Ιδιαίτερη μνεία στην Μαντώ Γιαννίκου, που είχε τον ρόλο της "Παγώνας" (και αφηγήτρια), ενός ρόλου δύσκολου, εντελώς ανατρεπτικά ειδωμένου στο κείμενο και τη σκηνοθεσία, που ομολογουμένως μένει στο μυαλό του θεατή. Είναι σαν τους ρόλους του κακού στα κόμικς, που είτε λίγες είτε πολλές σελίδες καταλαμβάνουν, δεν ξεχνιούνται.
Εν κατακλείδι, μια ψυχαγωγία για διασκέδαση και σκέψη. Να την δείτε!
No comments:
Post a Comment